Niedawno “świętowaliśmy” kolejną rocznicę ostatniej podwyżki stóp procentowych w Polsce. Dla dociekliwych informacja, że miało to miejsce 5 marca 2015 roku. Mamy więc za sobą ponad trzyletni okres obowiązywania stawki podstawowej na poziomie 1,5%. Publiczne wypowiedzi prezesa Narodowego Banku Polskiego i zarazem przewodniczącego Rady Polityki Pieniężnej Adama Glapińskiego mają wymowę gołębią, co skłania rynek do przekonania, że najbliższe podwyżki stop procentowych zobaczymy w drugiej połowie 2019 roku. Pochodną tego zjawiska jest wyjątkowo niski poziom oprocentowania depozytów w segmencie instytucjonalnym. Jedynie klienci detaliczni potrafią być od czasu do czasu rozpieszczani przez banki, jednakże pod warunkiem, że nie posiadają znacznych środków i spełnią szereg dodatkowych wymagań.

Naturalnym efektem poszukiwania alternatywnych rozwiązań może być zwrócenie się inwestorów w stronę towarzystw funduszy inwestycyjnych, a w szczególności oferowanych przez nie funduszy pieniężnych. Wypracowywane przez liderów tej kategorii stopy zwrotu w ostatnim okresie są niezwykle zachęcające i to zarówno w okresie rocznym, jak i krótszym, trzy, czy nawet jednomiesięcznym. To przyniosło znaczny napływ środków do części funduszy.

Niestety, od kilkunastu tygodni inwestorzy są elektryzowani informacjami spływającymi w sprawie obligacji wyemitowanych przez spółkę GetBack. Obligacje te były/są składnikami portfeli inwestycyjnych niewielkiej części funduszy inwestycyjnych. Konsekwencją zaistniałych wydarzeń były odpisy dokonane w portfelach funduszy posiadających te obligacje, co spowodowało dawno nie widziane w tym segmencie inwestycji spadki cen jednostek uczestnictwa. Ostatnio mieliśmy do czynienia ze zjawiskiem w tej skali w roku 2012, gdy niewypłacalna stała się spółka PBG, co też doprowadziło do skokowego spadku wartości jednostek uczestnictwa sporej grupy funduszy.

Grupa funduszy pieniężnych jest niestety niezwykle zróżnicowana i pojemna na polskim rynku. Rygorystycznych kryteriów tego typu funduszy właściwie nie spełnia żadne z funkcjonujących rozwiązań na rynku. Tego typu konstrukcja byłaby skazana na rynkową porażkę – portfel składający się wyłącznie z obligacji emitowanych bądź gwarantowanych przez Skarb Państwa i to jeszcze o średnim terminie wykupu (duration) nie przekraczającym 1 roku, oferowałby inwestorom stopę zwrotu co najwyżej na poziomie nisko oprocentowanego depozytu. Mało kto pamięta, ale był w Polsce jedyny, nie istniejący już fundusz skarbowy rynku pieniężnego z ratigiem inwestycyjnym agencji Fitch!

Gdy przyjrzymy się portfelom funduszy z tej kategorii znajdziemy tam zarówno obligacje skarbowe, obligacje emitowane przez samorządy, czy obligacje korporacyjne – od zabezpieczonych, po najbardziej ryzykowne obligacje wysokodochodowe tzw. „high-yield” (zarówno krajowe jak i zagraniczne ). Pomijając inne ryzyka, najważniejszym w tym przypadku jest ryzyko kredytowe. Oczywista jest różnica pomiędzy prawdopodobieństwem otrzymania pieniędzy ze strony emitenta jakim jest państwo, czy firmy pozbawionej ratingu inwestycyjnego, dla której jedynym źródłem kapitału jest możliwość emitowania obligacji, bo żaden bank nie udzielił im kredytu.

Te wszystkie informacje są dla inwestorów dostępne, wymagają jednak wnikliwej lektury na bieżąco publikowanych kart produktów, a w szczególności sprawozdań finansowych publikowanych przez TFI dwa razy w roku.

Nie ma zysku bez ryzyka – choć truizm, zwrot ciągle aktualny.

Jak widać, skład portfela, a szczególnie udział instrumentów o wyższej dochodowości ma niewątpliwy wpływ na stopę zwrotu osiadaną przez fundusz. Pamiętajmy jednak, że im wyższa stopu zwrotu, tym większe ryzyko. Co w praktyce przekłada się na znaczący wzrost udziału obligacji korporacyjnych w składzie portfela funduszu. W naszej ocenie, inwestor musi rozważyć, czy zależy mu na maksymalizacji stopy zwrotu, czy osiągnięciu nieco niższej, z zachowaniem maksymalnej płynności inwestycji, tak by w każdych okolicznościach rynkowych uzyskać wynik inwestycji zbliżony do średnich wyników rocznych osiąganych przez fundusz. Czyli nie kierujmy się nazwą funduszu, czy wyłącznie osiąganym wynikiem w kategorii, a przede wszystkim składem portfela w doniesieniu do osiąganych historycznie wyników. W szczególności zwróćmy uwagę na udział i jakość obligacji korporacyjnych, jak i zaangażowanie funduszu w pojedynczego emitenta.

Jakimi więc cechami musiałby się charakteryzować idealny fundusz rynku pieniężnego?

Z pewnością atrakcyjną na tle depozytu krótko i średnioterminowego stopą zwrotu, co ważne powtarzalną, z niskim poziomem zmienności, by nie narażać inwestora na krótkoterminowe straty.

Bezpieczną struktura portfela, ze znacznym udziałem instrumentów gwarantowanych i emitowanych przez skarb państwa. Obligacje korporacyjne tylko wyselekcjonowanych emitentów o niskim poziomie ryzyka kredytowego niskimi poziomami zaangażowania w portfelu. Pamiętajmy, że to ta część portfela, która zapewni atrakcyjna stopę zwrotu, ale i niesie ryzyko w przypadku niewypłacalności emitenta.

Wysokim poziomem płynności portfela, co umożliwia bezpieczne realizowanie zleceń inwestorów instytucjonalnych, tak by nie miało to wpływu na wyceny jednostek uczestnictwa, czy optymalną strukturę portfela. Jak i umożliwia szybką reakcję na nadzwyczajne wydarzenia rynkowe.

Atrakcyjną płynność z punktu widzenia inwestora, czyli szybki dostęp do ulokowanych środków.

Przetestowaną w różnych realiach rynkowych strategią inwestycyjną wykazującą wysoki poziom umiejętności zespołu zarządzającego w radzeniu sobie z sytuacjami kryzysowymi na rynku.

Uważny inwestor z pewnością wyłuska z oferowanych na rynku rozwiązań cechujących się odpowiedzialną i rygorystyczną polityką inwestycyjną połączoną ze stabilną i przewidywalna stopą zwrotu, gdzie podstawę portfela funduszu zapewnią obligacje skarbowe, zaś udział obligacji korporacyjnych będzie bardzo starannie wyważony – niski poziom udziału pojedynczego emitenta w portfelu nie przekraczający 2%, w praktyce lepiej jeśli jest niższy.

Tylko taka konstrukcja będzie bezpieczna przystanią na czas zmienności na rynkach jaka będzie z całą pewnością cechować trwający rok 2018.

Każde przedsiębiorstwo, stoi przed dylematem optymalnego zagospodarowywania gotówki. Tak naprawdę środki finansowe są przysłowiowym „być albo nie być” każdego przedsięwzięcia gospodarczego. Brak płynności okazał się już wielokrotnie gwoździem do trumny nawet w dużych firmach.

Trochę teorii na dobry początek.
Bieżące zarządzanie finansami to tzw. „krótkoterminowe finanse”. Składają się na nie trzy podstawowe powody do gromadzenia rezerw gotówkowych.

Powód transakcyjny – gotówka jest niezbędna do przeprowadzenia zaplanowanych transakcji gotówkowych.W praktyce nie zawsze udaje się zsynchronizować wartości wpływów i wydatków gotówkowych.

Powód ostrożnościowy – przedsiębiorstwo zabezpiecza się przed nieprzewidywalnymi potrzebami gotówkowymi,których koszt i czas nie są możliwe do określenia odpowiednio wcześnie przed ich wystąpieniem.

Powód inwestycyjny – środki pieniężne są utrzymywane w celu umożliwienia firmie inwestycji o stopie zwrotu przekraczającej przeciętną stopę zwrotu uzyskaną z depozytu bankowego.

Gotówka jest, ale co dalej?
Tak zdefiniowane rezerwy, czy inaczej nadwyżki finansowe, nie powinny być po zostawione na nieoprocentowanym rachunku bieżącym firmy, ponieważ siła nabywcza pieniądza w czasie maleje. Podstawowym instrumentem służącym zagospodarowaniu powstających każdego dnia nadwyżek finansowych są produkty typowo bankowe: oprocentowane rachunki, czy lokaty terminowe krótko i średnioterminowe.

Jedną z możliwych wad takiego rozwiązania jest konieczność nieustannego dopasowywania terminów zapadalności do zaplanowanych (lub i nie) płatności, a jeśli nie jest to możliwe, pozostaje korzystanie z najsłabiej oprocentowanych lokat typu overnight. Ponadto dla przedsiębiorstw o dużych zasobach gotówki nie bez znaczenia są limity koncentracji depozytu w jednej instytucji (depozyty instytucjonalne są wyłączone z gwarancji objętych Bankowym Funduszem Gwarancyjnym). Efektem czego może być konieczność korzystania z usług wielu banków, co w wielu przypadkach może być sporym wyzwaniem.

A może jednak warto spróbować robić to inaczej?
Jednym z ciekawszych narzędzi wspomagających zarządzanie pieniędzmi firmowymi są fundusze inwestycyjne, a właściwie fundusze pieniężne, nazywane też gotówkowymi. Ta specyficzna grupa rozwiązań cechuje się przede wszystkim tym, że inwestuje w instrumenty rynku pieniężnego, obligacje skarbowe, komunalne, obligacje korporacyjne…

Z reguły średni termin wykupu portfela funduszu nie przekracza jednego roku, a w portfelach nie znajdziemy akcji. Najstarsze tego typu rozwiązania funkcjonujące na rynku finansowym mogą się pochwalić ponad 20 letnią historią. Ich strategie okazały się odporne na wszystkie możliwe kryzysy finansowe w tym okresie.

Jak to wygląda w praktyce?
Tak naprawdę wszystko rozpoczyna się od wizyty przedstawiciela funduszu, który dopasuje proponowane rozwiązania do specyfiki prowadzonej działalności, przepływów finansowych, poziomu oczekiwanej stopy zwrotu i akceptowalnego ryzyka. Po zaakceptowaniu rozwiązań wystarczy otwarcie rejestrów i ewentualna aktywacja dostępów elektronicznych.

Od tego momentu można rozpocząć wspomaganie procesu zarządzania gotówką w firmie. W najprostszej wersji wykorzystywany jest tylko jeden fundusz, na przykład Skarbiec Kasa. Inwestowanie odbywa się poprzez przelew na rachunek funduszu, bez konieczności sporządzania dodatkowych dokumentów, a także bez konieczności deklarowania czasu lokowania środków. W przeciwieństwie do lokat terminowych, w każdej chwili można dopłacić kolejną kwotę. W przypadku, gdy środki są potrzebne na realizację zobowiązań wystarczy tylko złożyć zlecenie odkupienie jednostek – w przypadku zleceń składanych w Skarbcu Kasa do godz. 12, środki na rachunku przedsiębiorstw znajdą się następnego dnia, zapewniając obsługę zaplanowanych zobowiązań. Można wycofać z funduszu tylko niezbędną kwotę, a reszta środków pracuje dalej.

Podsumowując, fundusz łączy w sobie zalety lokaty overnight z lokatami średnio i długoterminowymi, zapewniając jednocześnie dochodowość znacznie przekraczającą poziom stawek depozytowych oferowanych dla klientów firmowych, które z reguły są znacznie niższe niż oferowane osobom fizycznym. Przedsiębiorstwa, które z a deklarują uzgodnione poziomy minimalnych „osadów” na swych rejestrach mogą liczyć na dodatkowy zwrot opłaty za zarządzanie pobieranej przez TFI, co daje dodatkowe kilkadziesiąt punktów bazowych dochodu w skali roku. Cały proces odbywa się jednocześnie bez pobierania opłat za prowadzenie rejestrów, wpłaty, wypłaty.

Jakimi więc cechami powinien charakteryzować się taki fundusz?
Przede wszystkim musi się cechować maksymalnie niską zmiennością wartości jednostki uczestnictwa, tak by do minimum ograniczyć ryzyko związane z momentem wypłaty środków z funduszu. Portfel funduszu powinien charakteryzować się wysokim poziomem płynności, by zabezpieczyć środki na wypłatę nawet największych kwot, bez konieczności pozbywania się aktywów o niskim poziomie płynności, co mogłoby wpłynąć na obniżenie poziomu wycen jednostek uczestnictwa. Nie bez znaczenia jest rygorystyczne zarządzanie ryzykiem kredytowym składników portfela funduszu, jak i poziomem koncentracji pojedynczego emitenta, powtarzalność wyniku inwestycyjnego oraz z kompetencje zespołu zarządzającego funduszem. Wszystkimi tymi cechami charakteryzuje się wspomniany już fundusz Skarbiec Kasa, przetestowany w skrajnych realiach rynkowych cechujących ostatnie dwie dekady.

Zamiast podsumowania
Fundusze inwestycyjne mogą i powinny być atrakcyjnym uzupełnieniem typowych rozwiązań bankowych umożliwiającym generowanie dodatkowych dochodów odsetkowych z posiadanego kapitału, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu płynności jak i bezpieczeństwa. Wszak przed nami ciągle jeszcze odsetkowe chude lata, co jest wynikiem mocnych deklaracji członków RPP w sprawie niepodwyższania stóp procentowych w najbliższym okresie.